als witte wolken

                  ^{[Gedicht toen men een dichtwedstrijd hield in het huis van de voormalig opperminister van Kyōgoku:]}

als witte wolken

            komen zij me voor: een teken

                        dat in schoon Yoshino

op Yoshino’s bergen

            de bomen vol in bloei staan

shirakumo to / miyuru ni shirushi / miyoshino no / yoshino no yama no / hanazakari kamo

^{京極前太政大臣の家に歌合し侍りけるによめる}
白雲と見ゆるにしるしみよしのの吉野の山の花ざかりかも

Shika wakashū 1-22. Gedicht voor ‘De dichtwedstrijd in zeven ronden bij het Kaya-paleis’ (Kaya no in shichiban uta-awase 高陽院七番歌合) in de achtste maand van 1094. De bloesems bestaan dus alleen in het hoofd van de dichter. ‘De voormalig opperminister van Kyōgoku’ is Fujiwara no Morozane 藤原師実 (1042-1101). Masafusa varieert hier op een oudere waka (Gosen wakashū 3-117, ‘dichter onbekend’):

            ^{Toen, nadat iemand die overwoog priester te worden naar de provincie Yamato ging en daar enige tijd verbleef, er vanuit het huis van iemand met wie hij ooit een relatie had gehad de woorden kwamen ‘hoeveel maanden geleden was het dat de bloesems bloeiden?’:}

            in schoon Yoshino

                        op Yoshino’s bergen

                                    kersenbloesems:

            alleen maar witte wolken

                        lijk ik te kunnen zien

miyoshino no / yoshino no yama no / sakurabana / shirakumo to nomi / miemagaitsutsu

^{法師にならむの心ありける人、大和にまかりて、程ひさしく侍りてのち、あひ知りて侍りける人のもとより「月ごろはいかにぞ、花は咲きにたりや」と言ひて侍りければ}

み吉野のよしのゝ山の桜花白雲とのみ見えまがひつゝ

Een geestelijke hoopt op witte wolken weg te kunnen drijven van het aards bestaan. Edwin Cranston vertaalde de oude vorm ‘mi-yoshino’ al vroeg als ‘fair Yoshino’; die briljante vondst heb ik geprobeerd te reproduceren in het Nederlands.

                  ^{Gedicht toen men in het huis van de eerste minister sake nuttigde en gedichten schreef, op het thema ‘in de verte zie je de bergkers’:}

op Takasago’s

            hoge heuveltop staat de kers

                        in volle bloei

dat op nabije heuvels lentenevel

            toch maar niet opstijgen moge

takasago no / onoe no sakura / sakinikeri / toyama no kasumi / tatazu mo aranan

^{内大まうちぎみの家にて、人々酒たうべて歌よみ侍けるに、遥かに山桜を望むといふ心をよめる}
高砂の尾上の桜咲きにけり外山の霞たゝずもあらなん

Goshūi wakashū 2-120; Hyakunin isshu 73. Lentenevel (kasumi) op nabije bergen (toyama) zou het zicht op de verder gelegen kersenbloesems ontnemen.

                  ^{Gedicht op ‘In de verte zie je bloesems in de bergen’:}

de Hatsuse-berg:

tussen wolken zijn bloesems 

            volop in bloei

zodat op de hemelstroom golven

            hun schuimkoppen laten zien

hatsuseyama / kumoi ni hana no / sakinureba / ama no kawa nami / tatsu ka to zo miru

^{遥見山花といへる事をよめる}
初瀬山雲ゐに花のさきぬれば天の川波たつかとぞみる

Kin’yō wakashū 1-51. ‘De hemelstroom’ (ama no kawa) is de Melkweg.

            ^{Op ‘bloesems in het geboortedorp’:}

kersen bloeien

            in de hoofdstad die Nara was

                        rondom kijkend

werkelijk overal dezelfde

            dubbelbloemig witte wolken

sakura saku / nara no miyako o / miwataseba / izuku mo onaji / yae no shirakumo

^{故郷花といふことを}
桜さく奈良の都を見わたせばいづくもおなじ八重の白雲

Gyokuyō wakashū 2-186. Nara (formeel destijds: Heijō) was in de achtste eeuw Japans eerste permanente hoofdstad; in de Heian-periode, toen Kyoto (‘Heian’) de hoofdstad was geworden, werd Nara daarom wel ‘de hoofdstad Nara’ (nara no kyō ならの京) of ‘het oude dorp’ (of ‘het geboortedorp’, furusato) genoemd (beide namen zie je al in de eerste episode van de tiende-eeuwse De Ise-vertellingen [Ise monogatari]). De elegante, zij het wat sleetse verwarring, dat kersenbloesems en wolken zich moeilijk van elkaar onderscheiden laten, wordt hier versterkt door wolken aan te duiden met een verwijzing naar de term yaezakura 八重桜, de dubbelbloemige kers (let. ‘acht [of: veel]-lagige kersenbloesem’).

                  ^{Gedicht op ‘kersenbloesems’, ten tijde van de teruggetreden vorst Horikawa, toen elk honderd gedichten aanbood:}

bergkersbloesem:

wanneer mijn hart in duizend

            stukken breken zal

zal met elk vallend bloemblad

            elk stuk volgen in elke val

yamazakura / chiji ni kokoro no / kudakureba / chiru hana goto ni / sou ya aruran

^{堀川院の御時、百首の歌奉りける時、桜をよめる}
山ざくらちゞぢに心のくだくれば散る花ごとにそふにやあるらん

Senzai wakashū 2-84.

Ōe no Masafusa 大江匡房 (1041-1111) blijft me fascineren: ambtenaar, bestuurder, geleerde, dichter van Sinitische en Japanse poëzie, cultureel antropoloog, wijsneus. Ook hij ontkwam er niet aan waka over kersenbloesems te schrijven. Daarbij wilde hij een gebruikelijk cliché niet vermijden: kersen bloeien in Japanse poëzie op bergen (vooral die bij Yoshino zijn beroemd), waar zij gemakkelijk te verwarren zijn met witte wolken.

De foto toont een stof met kersenbloesem-motief.