in mijn borst
een hart waarvan de bloem
heel warm en zwoel
ontbloeien gaat, zo voelt dat
in een droom op een lentenacht
waga mune no / kokoro no hana no / atatakō / saku ka to omou / haru no yo no yume
わが胸の心の花の暖かう咲くかと思ふ春の夜の夢
Een gedicht uit het begin van de vorige eeuw, van Yanagihara Byakuren 柳原白蓮 (1885-1967).
Af en toe word ik gevraagd of ik het origineel van een haiku identificeren wil die iemand in vertaling heeft gevonden. Mijn standaardantwoord is altijd ‘nee’. Ik leg dan uit dat dat dat in de praktijk onbegonnen werk is, omdat zulke vertalingen vaak vrij omspringen met het origineel — helemaal als het vertalingen van vertalingen zijn, wat nogal vaak het geval blijkt te wezen. Je moet dus gaan gokken naar woordflarden die in het origineel hadden kunnen staan, wil je een kans maken de Japanse tekst terug kunnen vinden.
Voor mezelf maak ik natuurlijk een uitzondering. Een bescheiden hobby van me is om van vroege vertalingen te kijken of ik het Japanse origineel kan achterhalen. Die hobby heeft vooral te maken met een interesse in de geschiedenis van vertalingen vanuit het Japans.
Dit gedicht van Byakuren bestaat in een Engelse versie in wat bij mijn weten de eerste vertaling naar een Europese taal van haar poëzie is, uit 1927. In een bundel die drie op dat moment toonaangevende tanka-dichteressen presenteert wordt zij voorgesteld als ‘Witte Lotus’ (‘White Lotus’), wat een letterlijke vertaling is van haar dichtersnaam Byakuren. De inleiding daarbij (zie bovenaan deze blogpost) benadrukt een in Byakuren-narratieven gebruikelijk zwaar-romantisch dichterbeeld: chique afkomst en in een wolk van schandalen toch gekozen voor de liefde — en dan was zij ook nog eens heel mooi.
De versie van Glenn Hughes en Yozan T. Iwasaki uit 1927 is:
In the warmth of this spring night
The flowers of my heart must surely bloom
As I lie dreaming.
Glenn Hughes en Yozan T. Iwasaki, Three women Poets of Modern Japan: A Book of Translation (Seattle: University of Washington Book Store, 1927).
Waar ik nog steeds niet uit ben is wat we doen met misvertalingen die eigenlijk ook heel mooi zijn. De strekking van het Engels klopt natuurlijk wel. Maar er staat wat anders in het Japans.
De afbeelding toont de openingspagina’s die Bakuren’s poëzie introduceren in Three women Poets of Modern Japan uit 1927.
7 reacties op “warme bloei”
Gewoon genieten ook van de misvertalingen! Of is dat niet mogelijk?
Natuurlijk, dat moeten we ook gewoon doen — maar ze allicht ook zien als een nieuw gedicht.
De Engelse vertaling doet me een beetje denken aan Van Gogh’s japanoiserie of de Turkse motieven in Mozart’s 5e vioolconcert. Het zijn referenties aan of verwijzingen naar. Zo maar wat losse gedachten.
Een nieuw gedicht? Doet me denken aan bewerkingen van Calefax. Soms is de bewerking mooier dan het origineel (indien mogelijk). In ieder geval is het steeds boeiend en verrassend!
Ook dat is zeker waar. En, om eerlijk te zijn, zo is elke vertaling een bewerking, uiteraard.
“Reading a poem in translation is like looking at a beautiful woman through a veil, or a landscape throught a mist, of varying degrees of thickness according to the translator’s skill and faithfulness to the original; and while I do not claim to possess the magic power of lifting the veil and dispersing the mist, I can at least point at the tantalizing features of the beauty and the faint contours of the mountains.”
– James J.Y. Liu, The Art of Chinese Poetry
Wat een prachtig citaat! Dank!