druppels, tranen

                  ^{Een gedicht over de koekoek, toen hij de Minister ter Rechterzijde diende, in een reeks van honderd gedichten die de lekenmonnik en voormalig Regent liet dichten:}

                                    ^{Bureauchef voor de Vertrekken van de Vorstelijke Douairière Shunzei}

gedachten aan wat was

            daar in die strooien stulp

                        in de regen ’s nachts

voeg daaraan nou geen tranen toe

            jij koekoek uit de bergen

mukashi omou / kusa no iori no / yoru no ame ni / namida na soe so / yamahototogisu

^{入道前関白、右大臣に侍りける時、百首歌よませ侍りける、郭公の歌
　　　　　　　皇太后宮大夫俊成}
昔思ふ草の庵のよるの雨に涙な添へそやまほととぎす

De combinatie van vroege zomerregens en eenzame nachten doorgebracht in een simpele ‘hut van gras’ of ‘strooien stulp’ (kusa no iori) kan Shunzei heel goed ontleend hebben aan een couplet van de Chinese dichter Bai Juyi 白居易(772-846). Sommige Amerikaanse collega’s kiezen er de laatste jaren voor om de hototogisu te vertalen als ‘nachtegaal’, met het argument dat de vogel in klassiek Japan om zijn zang bewonderd werd. De vogel (Cuculus poliocephalus, ‘kleine koekoek’) behoort tot de familie van de koekoeken.

regen druppelt

            op de bloeiende mandarijn

                        waar de wind langs strijkt

een koekoek uit de bergen

            zingt ergens in de wolken

ame sosoku / hanatachibana ni / kaze sugite / yamahototogisu / kumo ni naku nari

雨そそくはなたちばなに風すぎてやまほととぎす雲に鳴くなり

De geur van de mandarijn (tachibana) kent een lange genealogie in de waka-traditie. Het is een geur die herinneringen oproept aan een overleden geliefde.

Shinkokin wakashū 3 (‘Zomer’)-201, 202.

Het was een vaak natte zomer in Nederland. 

Twee gedichten van Fujiwara no Shunzei 藤原俊成 (1114-1204).

De afbeelding is een fragment uit Manga Izumi Shikibu nikki マンガ和泉式部日記 van Shimizu Yoshiko 清水好子, Tanaka Miho 田中美穂 en Kosakabe Yōko 小坂部陽子 (Tokyo: Heibonsha, 1990), p. 112-113. Die (al dan niet authentieke) memoires van een vroeg-elfde-eeuwse hofdame, waarop deze strip is gebaseerd, openen met de geur van de mandarijn en herinneringen aan een overleden geliefde.